Η ιστορία της Vespa, κι όλα τα σημαντικά μοντέλα
Η Vespa αποτέλεσε το πρώτο δίτροχο που πριν από πολλές δεκαετίες διέρρηξε τα στεγανά και τις προκαταλήψεις και μετατράπηκε σε pop σύμβολο μιας ολόκληρης εποχής, ενώ διατηρεί ακόμα και στις μέρες μας μια μοναδική διαχρονικότητα στο χώρο.
Είναι πολύ δύσκολο, με βάση την οικονομία χώρου και λέξεων, να γράψεις ακόμα και μια σύντομη περίληψη για την ιστορία της Vespa. Αποτελεί ένα από τα πλέον αναγνωρίσιμα οχήματα στον κόσμο και όχι μόνο στους δύο τροχούς.
Η ιστορία της Vespa ξεκινά μετά τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο. Οι γιοί του Rinaldo Piaggio, Enrico και Armando, ξεκίνησαν τη διαδικασία της ανοικοδόμησης του κατεστραμμένου εργοστασίου της Pontedera από τα βομβαρδιστικά αεροπλάνα των συμμάχων και την επανεκκίνηση της παραγωγής.
Μιας και η Ιταλία χρειαζόταν επειγόντως μέσα μετακίνησης εργατών και πολιτών, έδωσε έμφαση στη δημιουργία ενός φθηνού δίτροχου. Κατά προτίμηση ενός σκούτερ.
Piaggio MP5 Paperino, πριν την Vespa 98 του D’ Ascanio
H Piaggio χρησιμοποιώντας τα σχέδια του επιφανούς αεροναυπηγού και εφευρέτη Corradino D’Ascanio (1891-1981) – τα οποία είχε απορρίψει ο Ferdinando Innocenti της Lambretta, λόγω του ότι η Innocenti ήταν σωληνουργία και τα σχέδια του D’ Ascanio χρησιμοποιούσαν πρεσαριστές λαμαρίνες – έκανε τα πρώτα βήματα για τη δημιουργία της θρυλικής Vespa.
Ο Corradino D’Ascanio χρησιμοποιώντας τον κινητήρα σαν ενιαίο μπλοκ και ψαλίδι, εκτός των άλλων, “εξαφάνισε” την ανάγκη για αλυσίδα. Για να κάνει το σκούτερ πιο εύκολο στην οδήγηση, έβαλε τις ταχύτητες στο τιμόνι.
Vespa 98, 1946
Για να έχει μεγάλη ευελιξία και λόγω των μικρών τροχών, προτίμησε να χρησιμοποιήσει μονό βραχίονα μπροστά αντί για πιρούνι. Το πλαίσιο ήταν από πρεσαριστή λαμαρίνα που προστάτευε τον αναβάτη από τη βροχή, τις λάσπες και τον αέρα.
Στις 23 Απριλίου του 1946 η Piaggio & C. S.p.A. κατέθεσε δίπλωμα ευρεσιτεχνίας στο γραφείο ευρεσιτεχνιών και εφευρέσεων του Υπουργείου Βιομηχανίας και Εμπορίου στη Φλωρεντία, «για μια μοτοσυκλέτα στην οποία τα φτερά και τα καπάκια καλύπτουν όλα τα μηχανικά μέρη».
Σύντομα η Vespa παρουσιάστηκε στο κοινό, προκαλώντας αρχικά ανάμικτες αντιδράσεις.
Παρ’ όλα αυτά, ο Enrico Piaggio αποφάσισε να ξεκινήσει την παραγωγή την ίδια χρονιά της πρώτης Vespa με κινητήρα 98 κυβικών εκατοστών. Μόλις δυόμιση χιλιάδες από το πρώτο μοντέλο της Vespa πουλήθηκαν τον πρώτο χρόνο.
Οι Ιταλοί είδαν τη Vespa για πρώτη φορά στις σελίδες των περιοδικών της εποχής Motor και La Moto, κι αργότερα την είδαν ζωντανή στη διεθνή έκθεση του Μιλάνου.
Η παραγωγή άρχισε να αυξάνεται τους τελευταίους μήνες του 1947 και την επόμενη χρονιά εμφανίστηκε στην αγορά η εξέλιξη της πρώτης “98”, η Vespa 125.
Vespa 125 1949
Οι αριθμοί μιλούν από μόνοι τους : το 1946 η Piaggio πούλησε 2.484 σκούτερ. Τον επόμενο χρόνο έγιναν 10.535 και μέχρι το 1948 η παραγωγή είχε φτάσει τα 19.822 κομμάτια.
Υπάρχει ένα πολύ ενδιαφέρουν ιστορικό νήμα εξέλιξης για το πώς η Vespa από ένα “λαϊκό” μέσο μετακίνησης μετατράπηκε σε ένα δίτροχο σικ και μοδάτο, παρεισφρέοντας ακόμα και στους κύκλους της ελίτ (με οικονομικούς όρους), ωστόσο κομβικό σημείο θεωρείται η ταινία “Διακοπές στη Ρώμη”, με τον Gregory Peck και την Audrey Hepburn να περιφέρονται στους γραφικούς δρόμους της αιώνιας πόλης εποχούμενοι σε μια Vespa.
Mετά από αυτό, η δημοτικότητα της Vespa εκτινάχθηκε και το δίτροχο αυτό έγινε συνώνυμο της Dolce Vita και της αισιοδοξίας των 60s.
To 1960 η Vespa ξεπέρασε τις 2.000.000 μονάδες παραγωγής, το 1970 άγγιξε τις 4.000.000, ενώ το 1988 ξεπέρασε τα 10.000.000, κι έγινε πλέον έτσι ένα από τα πιο ευπώλητα δίτροχα στον κόσμο.
Eβδομήντα πέντε χρόνια από τη στιγμή που παρουσιάστηκε, οι πωλήσεις έχουν αγγίξει τις 20.000.000 μονάδες με εκατοντάδες εκδόσεις, από διάφορα εργοστάσια στον κόσμο να έχουν παραχθεί και το μοντέλο να ανάγεται σε ένα κλασσικό trend.
Ακολουθούν τα σημαντικότερα μοντέλα της Vespa 1946-2021
Vespa 98, 1946: Η πρώτη Vespa παραγωγής. Με δίχρονο φυσικά κινητήρα 98 κυβικών που απέδιδε 3,2 ίππους στις 4.500 rpm και πετύχαινε μέγιστη τελική ταχύτητα 60 km/h. Κυκλοφόρησε στην αγορά για δύο χρόνια: το 1946 παρήχθησαν τα σκούτερ με αριθμό πλαισίου “1” έως “2.464” και το 1947 – με την παραγωγή να επιταχύνει έντονα – τα σκούτερ με αριθμούς πλαισίου “2.465” έως “18.079”.
Vespa 98, 1946
Vespa 125, 1948: Η πρώτη Vespa 125 κυβικών. Διέφερε από τη Vespa 98 όχι μόνο στον κυβισμό του κινητήρα, αλλά επίσης και στο ότι διέθετε πίσω ανάρτηση. Η μπροστινή ανάρτηση ήταν επίσης βελτιωμένη.
Vespa 125, 1948
Vespa 125, 1953: Σηματοδότησε την πρώτη μεγάλη διαφορά στο κινητήρα, με νέα διάμετρο και διαδρομή. Η ιπποδύναμη αυξήθηκε στους 5,0 ίππους στις 5.000 rpm και η μέγιστη ταχύτητα έφτανε τα 75 km/h.
Vespa 125 U, 1953: Η έκδοση “Utilitaria” ήταν η φθηνή Vespa. Οικονομική στην κατασκευή και στο στυλ, πουλιόταν φθηνότερα κατά 20.000 λιρέτες από την αντίστοιχη σύγχρονη 125. Το φανάρι τοποθετήθηκε πάνω στο τιμόνι για πρώτη φορά στην Ιταλία (είχε ήδη τοποθετηθεί σε αντίστοιχα μοντέλα που προορίζονταν για εξαγωγή).
Vespa 125 U, 1953
Vespa 150 GS, 1955: Οι ειδικοί την αποκάλεσαν “την πιο δημοφιλή, αξεπέραστη και επιθυμητή” Βέσπα της μέχρι τότε εποχής. Με πολυάριθμες καινοτομίες: τον κινητήρα των 150 κυβικών, το κιβώτιο ταχυτήτων των 4 σχέσεων, τη μεγάλη σέλα, τον ενσωματωμένο προβολέα στο τιμόνι και τις ζάντες των 10 ιντσών. Η Vespa 150 GS άγγιζε το φράγμα των 100 km/h. Η σχεδίαση της ήταν εξαιρετική και εμβληματική, ενώ εκείνη την εποχή χαρακτηρίστηκε “αεροδυναμική”.
Vespa 150 GS, 1955
Vespa 160 GS, 1962: Δημιουργήθηκε για να συνεχίσει την επιτυχημένη εμπορική πορεία της 150 GS και διέθετε τελείως νέο σχεδιασμό. Η εξάτμιση, το καρμπυρατέρ και η ανάρτηση ήταν επίσης καινούρια. Η 160 απέδιδε 8,2 ίππους στις 6.500 rpm.
Vespa 150 GL, 1963: Αυτό το μοντέλο με μοντέρνα σχεδίαση χαρακτηρίστηκε “από τις πιο όμορφες Vespa που κατασκεύασαν οι σχεδιαστές της Piaggio”. Το τιμόνι, το τετράγωνο φανάρι, η ποδιά ήταν όλα νέα.
Vespa 50, 1963: Η πρώτη Vespa 50 κυβικών, σχεδιασμένη για να εκμεταλλευτεί τον ιταλικό κώδικα κυκλοφορίας, που έκανε υποχρεωτική την έκδοση πινακίδων για κυβισμούς μεγαλύτερους των 50cc. Ένα μικρό και εξαιρετικά ευέλικτο σκούτερ με τον νέο κινητήρα να έχει κύλινδρο σε κλίση 45 μοιρών αντί οριζόντιο. Επρόκειτο για το τελευταίο σχέδιο του Corradino d’Ascanio.
Vespa 50, 1963
Vespa 180 SS, 1965: Σηματοδότησε το νέο σημείο αναφοράς στους κυβισμούς, αφού διέθετε κινητήρα 181 cc με απόδοση 10 ίππων. Πετύχαινε μέγιστη ταχύτητα 105 km/h. Η έκδοση 180 SS (Super Sport) αντικατέστησε την GS 150/160. Η Piaggio ξανασχεδίασε το πλαίσιο, έτσι ώστε το σκούτερ να έχει πιο αεροδυναμική σχεδίαση αλλά και να βελτιωθεί η οδική συμπεριφορά.
Vespa 125 Primavera, 1968: Μαζί με τη μεταγενέστερη Vespa PX, ήταν το μοντέλο Vespa που έμεινε στην παραγωγή για πολλά χρόνια. Βασιζόταν στη “Νέα 125”, αλλά με σημαντικές διαφορές στον κινητήρα που ανέβασαν την τελική ταχύτητα κατά 10 km/h. Μεγάλη προσοχή είχε δοθεί στις λεπτομέρειες.
Vespa 200 Rally, 1972: Η Rally έγινε η Vespa με τον μεγαλύτερο σε κυβισμό κινητήρα. Με 12,35 ίππους στις 5.700 rpm μπορούσε να φθάσει τα 116 km/h τελικής.
Vespa 200 Rally, 1972
Vespa 125 Primavera ET3, 1976: Τα αρχικά προέρχονταν από τα αρχικά του “Electronic” και των 3 θυρίδων μεταφοράς στον κύλινδρο. Περιλάμβανε σημαντικές διαφορές στον κινητήρα, ο οποίος ήταν πιο δυνατός και με καλύτερη απόκριση στο γκάζι. Ακόμη και η σχεδίαση άλλαξε από αυτήν της αντίστοιχης έκδοσης της γνωστής Primavera (η οποία παρέμεινε στη γκάμα).
Vespa 125 Primavera ET3, 1976
Vespa P 125 X, 1978: Η “P” σηματοδότησε το νέο βήμα μπροστά σε ό,τι αφορούσε όχι μόνο τη σχεδίαση συνολικά, αλλά και τις επιδόσεις. Την ίδια χρονιά εμφανίστηκε επίσης και η P 200 E , η οποία ήταν επιπλέον εφοδιασμένη με αντλία λαδιού μίξης και φλας ενσωματωμένα στην ποδιά και τα καπάκια. Τρία χρόνια αργότερα παρουσιάστηκε η PX 150 E.
Vespa PK 125, 1983: Αντικατέστησε την Vespa Primavera (και την απλή και την έκδοση ET3) η οποία παρέμεινε στη παραγωγή για την ιαπωνική αγορά, όπου ήταν το πιο καλοπουλημένο δίτροχο δυτικής προέλευσης! Η σχεδίαση της ΡΚ ήταν νέα, όπως και το πλαίσιο, που ήταν διαφορετικό από αυτό των προηγούμενων μοντέλων.
Vespa PK 50, 1983: Ουσιαστικά όμοια με την PK 125, εκτός από τη χωρητικότητα του κινητήρα. Παρουσιάστηκε σε δύο εκδόσεις, PK 50 και PK 50 S, που και οι δύο διέθεταν κιβώτιο 4 ταχυτήτων και ηλεκτρονική ανάφλεξη.
Vespa PK 125 Automatica, 1984: Η αυτόματη μετάδοση μπήκε για πρώτη φορά σε Vespa και ήταν η πιο μεγάλη αλλαγή από το 1946. Η παρουσία της αυτόματης μετάδοσης έκανε περιττή την ύπαρξη του πεντάλ φρένου, το οποίο έγινε λεβιές στο αριστερό άκρο του τιμονιού, αφού δεν υπήρχε πλέον περιστροφικός επιλογέας εκεί. Η Vespa PK 125 Automatica ήταν διαθέσιμη σε έκδοση με αυτόματη μίξη λαδιού κινητήρα και ηλεκτρονική ανάφλεξη. Την επόμενη χρονιά παρουσιάστηκε και η Vespa PK 50 Automatic.
Vespa PK 125 Automatica, 1984
Vespa T5 Pole Position, 1985: Η Vespa T 5 ήταν η σπορ έκδοση της σειράς Ρ-PX. Με νέο κινητήρα, κύλινδρο αλουμινίου και 5 θυρίδες μεταφοράς καυσίμου, αλλά και με νέα σχεδίαση όπως στον προβολέα και τη μικρή ζελατίνα. Ενδιαφέρον είχε και το μικρό σπόιλερ στο κάτω μέρος της ποδιάς.
Vespa T5 Pole Position, 1985
Vespa 50 N, 1989: Οι αλλαγές στον ιταλικό Κώδικα Οδικής Κυκλοφορίας προέβλεπαν ότι τα δίτροχα 50 κυβικών δεν ήταν πλέον υποχρεωμένα να αποδίδουν μέχρι 1,5 ίππους. Έτσι η Piaggio παρουσίασε μια νέα μικρή Vespa με βελτιωμένες επιδόσεις (πάνω από 2 ίππους στις 5.000 στροφές ανά λεπτό), και νέο σχεδιασμό. Λανσαρίστηκε επίσης και μια αυτόματη έκδοση “Speedmatic”.
Vespa ET4 125cc, 1996: Στα 50 χρόνια από τη γέννηση της Vespa εμφανίστηκε η “νέα γενιά Vespa”, που ήταν ένα απόλυτα μοντέρνο σκούτερ. Με συνολικά νέα σχεδίαση και, για πρώτη φορά στην ιστορία της Vespa, με τετράχρονο κινητήρα. Η Vespa ET εφοδιάστηκε με δισκόφρενο στον μπροστινό τροχό και αυτόματη μετάδοση CVT.
Vespa ET4 125cc, 1996
Vespa PX 125/ΡΧ 150, 2001: Η διαχρονική ΡΧ επιστρέφει στην παραγωγή. Με δισκόφρενο μπροστά, τη γνωστή κλασική σχεδίαση, νέα χρώματα. Επίσης επιστρέφει και το ιστορικό λογότυπο Vespa, για ένα μοντέλο που ξεπέρασε τα τρία εκατομμύρια μονάδες παραγωγής κατά τη διάρκεια της μακράς 30χρονης καριέρας της. Επανήλθε στην αγορά το το 2011 και σήμερα διατίθενται στην αγορά τα τελευταία κομμάτια 125 και 150 κυβικών.
Vespa PX 125/ΡΧ 150, 2001
Vespa Granturismo 200L/125L, 2003: Το 2003 η Vespa Granturismo παρουσιάστηκε ως η πιο ισχυρή Vespa που παράχθηκε ποτέ. Σε δύο εκδόσεις 125 και 200 κυβικών, συνδύαζε το απαράμιλλο στυλ των Vespa με την προηγμένη τεχνολογία: ήταν η πρώτη Vespa που εξοπλίστηκε με τετράχρονο, τετραβάλβιδο, υγρόψυκτο κινητήρα (προδιαγραφές Euro2), με τροχούς 12 ιντσών και δισκόφρενα μπροστά και πίσω.
Vespa Granturismo 200L, 2003
Vespa GTS 250 i.e, 2005: Πενήντα χρόνια μετά το λανσάρισμα της Vespa GS (Gran Sport), η Vespa GTS 250 i.e. επαναφέρει την συνταγή ταχύτητας και στυλ, ενώ αποκτά και ψεκασμό.
Vespa GTS 250 i.e, 2005
Vespa GTV/LXV, 2006: Παρουσιάστηκαν στην επέτειο των 60 ετών. Οι Vespa LXV και Vespa GTV αναβίωσαν σημαντικά στυλιστικά και λειτουργικά χαρακτηριστικά των δεκαετιών του ’50 και ‘60. Η Vespa GTV, με κινητήρες 125 και 250, ξεχώριζαν από την τοποθέτηση του προβολέα στο μπροστινό φτερό, όπως η πρώτη Vespa του 1946. Η Vespa LXV, με κινητήρες 50, 125 και 150, εμπνευσμένη από τις γραμμές της δεκαετίας ‘60 είχε δύο σέλες.
Vespa GT 60° 250, 2006
Vespa GT 60° 250, 2006: Μια συλλεκτική Vespa για τους φίλους της σε όλο τον κόσμο. Ειδικά σχεδιασμένη για τον εορτασμό των 60στών γενεθλίων, με προσεγμένες λεπτομέρειες και χαρακτηριστικά. Με περιορισμένη παραγωγή στις 999 μονάδες, προορισμένη να αποτελεί ορόσημο στην ιστορία της Vespa.
Vespa S 50 και 125, 2007: Αναβιώνοντας τον χαρακτήρα των σπορ “Vespino” του παρελθόντος. Ένας κομψός συνδυασμός στυλ και παρελθόντος για να διατηρηθεί ζωντανό το πνεύμα του πιο σπορ και νεανικού μοντέλου. Η Vespa S υιοθέτησε τη λιτή εμφάνισή της από τα μυθικά μοντέλα της δεκαετίας 1970, όπως οι 50 Special και Vespa Primavera.
Vespa GTS 300 Super, 2008
Vespa GTS 300 Super, 2008: Η GTS 300 Super με το μοναδικό στυλ της Vespa συνδύαζε το κλασικό με το σπορ. Εξοπλισμένη με έναν μοντέρνο 4βάλβιδο, υγρόψυκτο κινητήρα με ηλεκτρονικό ψεκασμό, που πληρούσε τις προδιαγραφές Euro3.
Vespa S 50 και Vespa LX 50 4, 2009
Vespa S 50 και Vespa LX 50 4, 2009: Με νέο 4χρονο, 4βάλβιδο κινητήρα 50cc κυβικών και με 4,35 ίππους, που γίνεται ο ισχυρότερος 4χρονος κινητήρας 50 cc της αγοράς. Με την κατανάλωση και τις εκπομπές ρύπων να παραμένουν σε χαμηλά επίπεδα.
Vespa GTS 300, 2011: Τον Νοέμβριο του 2011 η Vespa GTS αυξάνει τον κυβισμό της στα 278 κυβικά και ονομάζεται 300. Με τετραβάλβιδο, υγρόψυκτο κινητήρα με ηλεκτρονικό ψεκασμό είναι η μεγαλύτερη σε κυβισμό Vespa που έχει κατασκευαστεί ποτέ.
Vespa LX 3V και Vespa S 3V, 2012: Τον Ιούνιο του 2012 οι Vespa LX και Vespa S εξοπλίζονται με έναν εξελιγμένο κινητήρα που στόχο έχει τις επιδόσεις σε συνδυασμό με την χαμηλή κατανάλωση. Με 125-150cc, ο μονοκύλινδρος τετράχρονος αερόψυκτος κινητήρας διαθέτει 3 βαλβίδες, έναν εκκεντροφόρο επικεφαλής και ηλεκτρονικό ψεκασμό.
Vespa LX 3V και Vespa S 3V, 2012
Vespa GTS 300, 2014: Η “300άρα” ανανεώνεται και βελτιώνεται με την υιοθέτηση προηγμένων ηλεκτρονικών συστημάτων: 2κάναλο σύστημα ABS στα φρένα και ASR traction control στον κινητήρα.
Vespa GTS 300, 2014
Vespa PX 150 70 Anniversary, 2016: Για τα γενέθλια των 70 ετών, το 2016, παρουσιάζεται μια συλλογή από διάφορα μοντέλα Vespa, βαμμένα γαλάζια κι εφοδιασμένα με αξεσουάρ. Ανάμεσά στους και οι πιο Vespa από τις Βέσπες, οι ΡΧ 125 και 150, μιας και είναι τα μοντέλα που παρουσιάζουν τις περισσότερες ομοιότητες με τη Βέσπα του 1946. Τη “μητέρα” των Vespa από την οποία ξεκίνησαν όλα…
Vespa PX 150 70 Anniversary
Vespa GTS 300 hpe, 2019: Με τον κυβισμό να παραμένει στα 278 κυβικά εκατοστά, η Piaggio εξοπλίζει το καμάρι της με έναν εξελιγμένο και βελτιωμένο κινητήρα που έχει τον κωδικό hpe, που αυξάνει την ιπποδύναμη στους 23,8 ίππους.
Vespa GTS 300 hpe, 2019
Vespa GTS 300 75, 2021: Το θρυλικό σκούτερ γιορτάζει 75 χρόνια ύπαρξης σε αυτόν τον πλανήτη και πάνω από 19 εκατομμύρια πωλήσεις σε όλες του τις μορφές-μοντέλα και κυβισμούς. Παρουσιάζεται το επετειακό μοντέλο “75th” βαμμένο χρυσό, όπως αρμόζει σε ένα μοντέλο-σταθμό, και φοράει διακοσμητικές λεπτομέρειες.
Vespa GTS 300 75, 2021
