Δεν είναι όλα ρόδινα, ούτε “πράσινα”…
Στον αγώνα δρόμου για την απεξάρτηση από τα ορυκτά καύσιμα, η ανθρωπότητα έχει γίνει πολύ εύκολα δεκτική σε οτιδήποτε πληροί έστω και επιφανειακά τις «πράσινες» προδιαγραφές. Αυτό που αμελούμε ωστόσο, είναι ότι πίσω από κάθε νέα τεχνολογία και εφαρμογή που έχει ως αποτέλεσμα μηδενικούς ρύπους, κρύβεται επίσης μια παραγωγική διαδικασία, αλλά και μια διαδικασία απόρριψης ή ανακύκλωσης που μπορεί να έχει εξίσου επιζήμια αποτελέσματα στο περιβάλλον. Κείμενο: Κώστας Γαμβρούλης
Στις αρχές του 18ου αιώνα, όταν η εποχή της βιομηχανικής επανάστασης είχε ανατείλει, κανένας δεν μπορούσε να αντιληφθεί ότι αυτό που φάνταζε ως το επόμενο εξελικτικό βήμα της ανθρωπότητας, θα μετατρεπόταν δύο αιώνες μετά στη μεγαλύτερη απειλή που έχουμε αντιμετωπίσει.
Φυσικά κανένας τότε δεν είχε το επιστημονικό υπόβαθρο, τα εποπτικά μέσα αλλά και την ενόραση για να αντιληφθεί πού θα οδηγούσε όλο αυτό.
Χρειάστηκε να περάσουν εκατοντάδες χρόνια για να γίνουν αντιληπτές οι συνέπειες αυτής της αλόγιστης και χωρίς κανένα μέτρο χρήσης ορυκτών καυσίμων και ακόμα και όταν η επιστημονική κοινότητα έκρουσε τον κώδωνα του κινδύνου, η αδράνεια ήταν χαρακτηριστική και επέφερε καταστροφικές καθυστερήσεις.
Με τις επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής να είναι πλέον αντιληπτές από όλους μας, έχουμε ίσως μια τελευταία ευκαιρία να περισώσουμε τις εύθραυστες ισορροπίες του πλανήτη αλλά πλέον έχουμε και την επίγνωση πως οποιαδήποτε και αν είναι η λύση που θα επιλέξουμε, θα πρέπει αυτή να εξεταστεί «ολιστικά» και σε βάθος χρόνου. Πλέον έχουμε τα μέσα.
Υπό το φάσμα αυτό, η ηλεκτροκίνηση δεν αποτελεί πανάκεια. Πέραν του μεγάλου ζητήματος σχετικά με το πώς θα παράγεται η ενέργεια που θα αποθηκεύεται στις μπαταρίες, πολύ σημαντικά θέματα είναι επίσης η διαδικασία για την κατασκευή των μπαταριών, αλλά και το ποια θα είναι η διαχείρισή τους, αφότου ολοκληρώσουν τον κύκλο της ζωής τους.
Προφανώς πιο σημαντική είναι η ανακύκλωση, χωρίς αυτό να σημαίνει ότι και η κατασκευή μια νέας μπαταρίας δεν πρέπει να εξεταστεί πολύ σοβαρά σε ό,τι αφορά τις μεθόδους και τις πρακτικές που χρησιμοποιούνται.
Ωστόσο, όπως είναι αντιληπτό, η επαναχρησιμοποίηση των υλικών που απαιτούνται για την κατασκευή μιας μπαταρίας σημαίνει πολύ απλά ότι μια μπαταρία κατασκευάζεται μια φορά και μπορεί να «αναγεννηθεί» περισσότερες.
Το ζητούμενο σε μια διαδικασία ανακύκλωσης είναι να εξαχθεί διαχωρισμένο το μεγαλύτερο ποσοστό των υλικών που έχουν χρησιμοποιηθεί σε μια μπαταρία, όπως χαλκός, νικέλιο, κοβάλτιο, αλουμίνιο, γραφίτης, λίθιο και πλαστικό.
Όσον αφορά τις συνισταμένες που αξιολογούνται στη διαδικασία, αυτές είναι:
- Η αποτελεσματικότητα, με την έννοια του ποσοστού των υλικών που μπορούν να επαναχρησιμοποιηθούν μετά την ανακύκλωση
- Η περιβαλλοντική επιβάρυνση, όπου εξετάζεται το είδος των κατάλοιπων που προκύπτουν μετά από την ανακύκλωση, η ασφαλής απόρριψη αυτών, η ενέργεια που απαιτείται για τη διαδικασία της ανακύκλωσης, καθώς και η ποσότητα και το είδος των ρύπων που εκλύονται
- Το κόστος της όλης διαδικασίας
Χρειάζεται επίσης να επισημανθεί ότι η εξέλιξη των μπαταριών είναι συνεχής και αυτές δεν παράγονται σε έναν μόνο τύπο με συγκεκριμένη ποσόστωση και είδος χημικών, μετάλλων και υλικών. Αυτό είναι κάτι που δυσχεραίνει ακόμη περισσότερο τη διαδικασία ανακύκλωσης αφού απαιτούνται διαφορετικές τεχνικές για κάθε τύπο μπαταριών.
Με όλες αυτές τις παραμέτρους και τις συνισταμένες που θα πρέπει να ληφθούν υπόψη, δυστυχώς μέχρι στιγμής καμία διαδικασία ανακύκλωσης μπαταριών δεν προκρίνεται ως 100% αποτελεσματική.
Για την ακρίβεια, η αποτελεσματικότητα είναι τόσο χαμηλή, που επί της ουσίας δεν υπάρχει ανακύκλωση μπαταριών και το όλο θέμα παραμένει μια πολύ ανησυχητική εκκρεμότητα.
Συγκεκριμένα, για τις μπαταρίες ιόντων λιθίου, που αποτελούν και τον τύπο που χρησιμοποιείται στην συντριπτική πλειοψηφία των ηλεκτροκίνητων οχημάτων, οι διαδικασίες που χρησιμοποιούνται είναι δύο αλλά σε καμία περίπτωση δεν μπορούν να χαρακτηριστούν ως ολοκληρωμένη ανακύκλωση.
Εδώ να πούμε ότι υπάρχει η πυρομεταλλουργία, όπου οι μπαταρίες θερμαίνονται σε υψηλές θερμοκρασίες για να εξαχθούν και να διαχωριστούν τα πρωτογενή υλικά τους και η υδρομεταλλουργία, όπου η εξαγωγή και ο διαχωρισμός επιτυγχάνονται μέσω εφαρμογής υδατικών διαλυμάτων (οξέων).
Στην πυρομεταλλουργία, η οποία μπορεί να εφαρμοστεί σε όλους τους τύπους των μπαταριών, το αποτέλεσμα είναι η περισυλλογή ενός πολύ μικρού ποσοστού (μερικών) υλικών που έχουν χρησιμοποιηθεί αρχικά για την κατασκευή μιας μπαταρίας, με κύριο παράγωγο μια άμορφη τοξική μάζα που έχει προκύψει από την καύση.
Η δε καύση απελευθερώνει τοξικούς ρύπους, ενώ γίνεται σε κλίβανους με την χρήση ορυκτών καυσίμων, οπότε έχουμε και έκλυση αερίων του θερμοκηπίου.
Η υδρομεταλλουργία είναι πιο αποτελεσματική, αλλά το ποσοστό της αποτελεσματικότητάς της είναι σε ευθέως ανάλογη σχέση με την πολυπλοκότητα και το κόστος της όλης διαδικασίας.
Για παράδειγμα, είναι δυνατή η εξαγωγή ενός μεγάλου ποσοστού του λιθίου από μια μπαταρία, αλλά το κόστος που απαιτείται για αυτό, είναι 5 φορές μεγαλύτερο από την εξόρυξη του πρωτογενούς υλικού από το έδαφος. Πέραν αυτού, η υδρομεταλλουργία δεν μπορεί να εφαρμοστεί σε όλους τους τύπους των μπαταριών και επίσης έχει ως παράγωγα ιδιαίτερα τοξικά λύματα.
Το πρόβλημα της ανακύκλωσης των μπαταριών, είναι βέβαια ένα θραύσμα μπροστά στην κλιματική αλλαγή, αλλά σε καμία περίπτωση δεν μπορεί να… κρύβεται κάτω από το χαλάκι, για να εξυπηρετηθεί το «πράσινο» αφήγημα!
Άλλωστε ακόμη δεν έχουμε βρεθεί αντιμέτωποι με το πρόβλημα στην πλήρη έκτασή του, αφού το ποσοστό χρήσης ηλεκτροκίνητων οχημάτων είναι ακόμα μικρό.
Ωστόσο είναι επιτακτική ανάγκη να βρεθούν άμεσα λύσεις στο θέμα, ώστε να είμαστε προετοιμασμένοι – βλέπετε δεν έχουμε πλέον την πολυτέλεια να ισχυριστούμε με αθωότητα το… «εμείς δεν ξέραμε τίποτα»!
