Το μυαλό μας είναι όπλο
“Τα πάντα ξεκινούν από το ανθρώπινο μυαλό”: αυτό είναι κοινός τόπος, κάτι που όλοι γνωρίζουμε. Πολλές φορές, όμως, όταν οδηγούμε, αυτή η επίγνωση πηγαίνει … “στο πίσω μέρος του μυαλού” και έτσι κινούμαστε … άμυαλα. Ας δούμε τα “πώς” και τα “γιατί” ώστε να επαναφέρουμε το μυαλό μας στο δρόμο. Κείμενο: Βασίλης Αντζουλάτος, Φωτογραφίες: Kymco
Κάθε ώρα και μέρα, κάθε βδομάδα, μήνα και χρόνο, χιλιάδες ατυχήματα με ελαφρούς, σοβαρότερους και μοιραίους τραυματισμούς συμβαίνουν στους δρόμους μας. Οι αριθμοί των στατιστικών εντυπωσιάζουν με το μέγεθός τους, οι έρευνες δίνουν και παίρνουν, το ίδιο και τα άρθρα με τρομακτικούς τίτλους στα ΜΜΕ, που μιλούν – άλλες φορές ορθά, κι άλλες λανθασμένα – για ένα σωρό αιτίες οι οποίες προκαλούν τα ατυχήματα. Μην ακούτε κανέναν: ο πιο σημαντικός λόγος για την πρόκληση ατυχημάτων… είναι το μυαλό μας.
Το μυαλό είναι ένα αδιανόητα ισχυρό όπλο, που όμως όταν δεν δουλεύει καλά, μπορεί να οδηγήσει τον άνθρωπο σε ολέθρια λάθη.
Ας κάνουμε μια υπόθεση κι ας πούμε ότι έχουμε μπροστά μας δυο αναβάτες που οδηγούν στο δρόμο και οι οποίοι έχουν τον ίδιο ακριβώς δείκτη ευφυίας. Θα βάλουμε του ενός το μυαλό να είναι απόλυτα συγκεντρωμένο στην οδήγηση. Το μυαλό του δεύτερου θα το βάλουμε να κάνει ακριβώς το αντίθετο – να τρέχει κάπου αλλού ο λογισμός του, κι άρα να οδηγάει “όπως τύχει”, αυτοματοποιημένα λόγω συνήθειας. Ποιος από τους δυο αναβάτες πιστεύουμε ότι θα είναι πιο ασφαλής στο δρόμο;
Μέσα από την προσπάθεια για μείωση της επικίνδυνης οδήγησης, οι υπεύθυνοι των φορέων που ασχολούνται με την οδική ασφάλεια επικεντρώνουν πολύ συχνά την προσοχή τους στην επιβολή ορίων και προστίμων, ξεχνώντας ότι όλα ξεκινούν από … τα μυαλά των αναβατών και των οδηγών. Αν δεν αλλάξουν τα μυαλά των αναβατών/οδηγών και δεν εκπαιδευτούν καλύτερα, δεν θα υπάρξει ουσιαστική βελτίωση. Πώς γίνεται όμως αυτό, ποιο είναι το πρώτο βήμα;
Υπάρχουν διαφορετικοί άνθρωποι και διαφορετικοί τρόποι οδήγησης γύρω μας, κι όμως όλοι μα όλοι μπορούν ξαφνικά να αρχίσουν να οδηγούν επικίνδυνα. Πώς προκύπτει αυτό, εδώ είναι το πρόβλημά μας, αυτό θέλουμε να αναλύσουμε και έστω λίγο… να λύσουμε.
Όποιο κι αν είναι το ψυχολογικό προφίλ ενός αναβάτη (κι ενός οδηγού αυτοκινήτου, αντίστοιχα) κάποια στιγμή θα εμφανίσει επικίνδυνη συμπεριφορά στον δρόμο. Δεν αποτυπώνει απόλυτα την πραγματικότητα αυτό που ακούμε συχνά να αναφέρεται, ότι δηλαδή υπάρχουν “επικίνδυνοι τύποι αναβατών/οδηγών” και “ασφαλείς αναβάτες/οδηγοί”. Εμείς θα λέγαμε ότι υπάρχουν “επικίνδυνοι” και “λιγότερο επικίνδυνοι” οδηγοί.
Κάθε μυαλό που “ταξιδεύει” σε άλλα θέματα πέραν της οδήγησης είναι δυνητικά επικίνδυνο. Μπορεί κάποιος να θεωρείται “σούπερ-ασφαλής” χρήστης του δρόμου κι εντελώς απροειδοποίητα να κάνει την πιο απονενοημένη κίνηση, λόγω απροσεξίας.
Η αξιολόγηση των πολλών διαφορετικών παραμέτρων που αντιμετωπίζει ένας αναβάτης ο οποίος κινείται σε έναν δρόμο μέσα στην πόλη, αποτελεί σημαντικότατο παράγοντα για ασφαλή οδήγηση. Γι’ αυτό πρέπει να έχει “το νου του, στο δρόμο”.
Από αυτή την αξιολόγηση ξεκινούν όλα και για να γίνει σωστά, το μυαλό πρέπει να βρίσκεται σε “κατάσταση πλήρους λειτουργίας”, να έχει πατηθεί το “ΟΝ”, να είναι ενεργοποιημένο, να λαμβάνει όλα τα μηνύματα που του μεταφέρουν τα μάτια από τις διαρκώς μεταβαλλόμενες συνθήκες. Θυμηθείτε αυτό: κίνηση=διαρκής μεταβολή, άρα σε αυτή την εξίσωση δεν χωράει ένα μυαλό που “κοιμάται” ή που έχει βάλει άλλες προτεραιότητες – θα πρέπει να “κινείται” και αυτό. Θέλουμε να είμαστε ασφαλείς, γι αυτό πρέπει να είμαστε διαρκώς σε επιφυλακή.
Μέσω της στιγμιαίας καταγραφής από τα μάτια, αμέσως μετά περνάμε στην αξιολόγηση κι έπειτα έρχεται η απόφαση για το πώς θα δράσουμε… ή, αν δεν υπάρχει αρκετός χρόνος, για το πώς θα αντιδράσουμε. Κι αυτό είναι κάτι που πρέπει να γίνει γρήγορα. Εκεί αναλαμβάνει τα ηνία το σώμα του αναβάτη, ολόκληρο το σώμα πολλές φορές: τα πόδια, η μέση, οι ώμοι και τα χέρια, ώστε να αποφευχθεί το εμπόδιο ή η επικίνδυνη κατάσταση.
Αναλόγως του κινδύνου, αποφασίζουμε πώς θα αντεπεξέλθουμε, ποιες θα είναι οι κινήσεις μας. Αν η απειλή είναι μεγάλη, είμαστε πιο αποφασιστικοί και γρήγοροι, αν η απειλή είναι μικρή, την αντιμετωπίζουμε πιο ήρεμα κι αργά.
Οι χειρισμοί του σκούτερ ή της μοτοσυκλέτας μας είναι διαφορετικοί, έχουν διαφορετικό χρόνο έναρξης-ολοκλήρωσης, αλλά, ασχέτως της έντασης και της ταχύτητας του χειρισμού μας, η απόφαση για δράση πρέπει να είναι ταχύτατη, “άμεση”. Αυτό είναι και το σημείο-κλειδί της παραπάνω διαδικασίας: μυαλό γρήγορο, έτοιμο ανά πάσα στιγμή να πάρει αποφάσεις. Η δράση ακολουθεί κι εκτελείται κατά περίπτωση.
Το νου σας στους δρόμους, λοιπόν… κυριολεκτικά!
