Τα θεμέλια μιας νέας, θαυμαστής εποχής
Το πως γίνεται ένα ισχνό, εύθραυστο και φαινομενικά ασήμαντο σκουτεράκι της δεκαετίας του ’70 να θεωρείται ένα από τα σημαντικότερα που έχουν φτιαχτεί ποτέ είναι κάτι που μόνο το προσεκτικό ξεσκόνισμα ξεχασμένων σελίδων της ιστορίας των σκούτερ μπορεί να μας αποκαλύψει. Κείμενο: Βασίλης Αντζουλάτος
Από την αρχή, μέχρι το τέλος της δεκαετίας του ’70 η Yamaha πάλευε με τα χίλια κύματα του κόσμου της μοτοσυκλέτας, προσπαθώντας να προσδιορίσει ένα ευκρινές στίγμα, ένα σήμα κατατεθέν που θα χαρακτήριζε τα δίτροχά της.
Στις πίστες αγώνων του παγκοσμίου πρωταθλήματος έχει δείξει τι μπορεί να κάνει με τον πρώτο της τίτλο στα 250cc ήδη από το ’64 και μερικούς ακόμα να ακολουθούν τα επόμενα χρόνια. Η μεγάλη διάκριση έρχεται το 1975, όταν ο Giacomo Agostini χαρίζει για πρώτη φορά τον κορυφαίο τίτλο των 500 κυβικών του παγκοσμίου πρωταθλήματος ταχύτητας σε γιαπωνέζικη εταιρία: η Yamaha αποσπά αυτή την τιμή πριν ακόμα κι από την Honda. Η Νο1 εταιρία στον κόσμο θα χρειαστεί οκτώ ακόμα χρόνια (1983) για να το πετύχει.
Εμπορικά είναι που η Yamaha ψάχνει να βρει ταυτότητα, να δείξει με ακρίβεια την κατεύθυνση που θέλει να ακολουθήσει, όσον αφορά στη διάταξη των κινητήρων. Η Honda το δηλώνει καθαρά: τετράχρονα, τετρακύλινδρα σε σειρά. Η Kawasaki έχει τα τρικύλινδρα δίχρονα και μετά κινείται δυναμικά και αυτή προς τα τετράχρονα τετρακύλινδρα σε σειρά, η Suzuki το ίδιο.
Yamaha Passol 1977: η αρχή όλων των μοντέρνων σκούτερ
Η Yamaha αντίθετα διερευνά τον χώρο: έχει ξεκινήσει τη δεκαετία του ’70 με δυο δικύλινδρα τετράχρονα (XS 650 το 1970 και ΤΧ 750 το ’72) τη στιγμή που η εταιρία των τριών διαπασών ήταν διάσημη για τις γρήγορες δίχρονες μονοκύλινδρες και δικύλινδρες που έφτιαχνε από το 1955. Μετά μπερδεύει ακόμα πιο πολύ τα πράγματα αφού παρουσιάζει τρικύλινδρο, τετράχρονο κινητήρα (XS 750) και έναν μεγάλο μονοκύλινδρο (ΧΤ, SR 500) το 1978. Μεγάλο μπέρδεμα. Αργότερα θα παρουσιάσει και V-2 για να καταλήξει τελικά και αυτή στον εμβληματικό γιαπωνέζικο universal κινητήρα τον τετρακύλινδρο σε σειρά και να τελειώνει η ιστορία.
Αυτό είναι το Yamaha Passol, το πρώτο σκούτερ της μοντέρνας εποχής. Η αρχή όλων…
Λιτό, ελαφρύ, εύκολο, φθηνό. Ένα δίτροχο για όλο τον κόσμο. Επανάσταση!
Το μέτωπο είναι το ίδιο μπερδεμένο στην κατηγορία των commuters, των δίτροχων μεταφορέων πόλης με τα μοντέλα όλων των γιαπωνέζικων εταιριών που ακροβατούν μεταξύ μοτοσυκλέτας, παπιών και μοτοποδηλάτων, χωρίς όμως κανένας να μπορεί να φτιάξει ένα εύκολο δίτροχο. Ένα δίτροχο που θα “ξεκλειδώσει”, θα αγγίξει τον κόσμο θα συγκινήσει τον αδιάφορο πυρήνα και θα ανοίξει το μεγάλο αγοραστικό κοινό.
Το δίτροχο αυτό έπρεπε να είναι εύκολο στη χρήση και απλό σε όψη, να μην έχει “επιθετική” εμφάνιση που αποθαρρύνει τους αρχαρίους, αλλά και τις γυναίκες που αποτελούν μια απρόσιτη κατηγορία πελατών. Η αρχή των πάντων, όσον αφορά στα μοντέρνα αυτόματα, εύκολα, φιλικά και χρηστικά σκούτερ, αυτά που απολαμβάνουμε καθημερινά όλοι μας γίνεται με το Yamaha Passol S50 το 1977, που “θα αλλάξει το σύμπαν” των δύο τροχών. Αυτό το κοκαλιάρικο, “γυμνό” σκουτεράκι ξεκινάει την επανάσταση που θα κρατήσει δεκαετίες, μέχρι σήμερα.
Ταμπούρα μπροστά και πίσω, μεγάλο δάπεδο και μονόσελο αυστηρά το Passol του 1977. Α, ναι και 45 κιλά βάρος
Η εύκολη στην πρόσβαση του αναβάτη μέσω του επίπεδου δαπέδου – χαρακτηριστικό πλεονέκτημα των σκούτερ – που επιτρέπει το πέρασμα του ποδιού για να ανέβει κάποιος στη σέλα (ονομάζεται “step through” στην αγγλική ορολογία) αντί για το πέρασμα του ποδιού πάνω από τη σέλα (“leg-over mounting”) είναι το πρώτο μεγάλο ατού του Yamaha Passol 50. Όπως επίσης ήταν πλεονέκτημα και το πολύ χαμηλό βάρος (45 κιλά), η κάλυψη των μηχανικών μερών έτσι ώστε να προσφέρεται μια “καθαρή” εικόνα που δεν παρέπεμπε σε μοτοσυκλέτα με “ανοικτά μηχανικά σωθικά”.
Καλυμμένη ήταν και η τελική μετάδοση, η βρώμικη αλυσίδα, εξαφανίζοντας τον φόβο να λερωθούν τα ρούχα του αναβάτη. Το μεγάλο “χωρίς μοχλούς και πεντάλ” δάπεδο έκανε το Passol ακόμα πιο φιλικό, αφού τα φρένα βρίσκονταν και τα δυο πάνω στο τιμόνι, όπως στα ποδήλατα.
Το Yamaha Passol έσπαγε το κατεστημένο που ήθελε τις μοτοσυκλέτες και τα μοτοποδήλατα να απευθύνονται σε ειδικό, εξειδικευμένο, κλειστό κοινό: έκανε την υπέρβαση, ένα βήμα παραπάνω, ανεβάζοντας μάλιστα και το γυναικείο φύλο πάνω σε δυο τροχούς. Να ένας από τους λόγους. Λόγω της ποδιάς και του επίπεδου δαπέδου που διέθετε το Passol γινόταν ακόμα πιο φιλικό προς τις κοπέλες που ήθελαν να οδηγούν φορώντας φούστα.
Η απλοποίηση παραγωγής, της κατασκευής των τμημάτων του σκούτερ και η χρήση πλαστικού, βοηθούσε συνολικά ειδικά στο θέμα της τιμής. Την εξάπλωση της ιδέας και του νέου τρόπου μετακίνησης ανέλαβε το απόλυτο μέσον εξάπλωσης ιδεών και προώθησης προϊόντων: η τηλεόραση. “Μου αρέσει γιατί είναι ευγενικό, εύκολο”, έτσι τελείωνε το διαφημιστικό σποτ της Yamaha που δημιουργούσε μια νέα αγορά “ευγενικών δίτροχων”, αυτών που αποκαλούμε σήμερα σκούτερ. Το βάρος του Yamaha Passol 50 ήταν πολύ χαμηλό. Ο δίχρονος κινητήρας του απέδιδε 2,3 ίππους στις 5.500 στροφές και το scooter κόστιζε μόλις 69.800 γιέν.
Το επόμενο βήμα ήταν το πιο σοβαρό Yamaha Passola SA50 του 1978
Το Passola ήταν πιο δυνατό και απευθυνόταν σε πιο συντηρητικό κοινό
Ένα χρόνο μετά, το 1978 εμφανίστηκε στην αγορά το Yamaha Passola (SA50). Η Yamaha δεν είχε κάτσει με σταυρωμένα τα χέρια απολαμβάνοντας την τεράστια επιτυχία του Passol.
Το Passola ήταν το επόμενο βήμα πάνω στο ίδιο σενάριο και σχήμα, αλλά απευθυνόταν σε ένα πιο ενήλικο, συντηρητικό κοινό: καλυμμένα και πάλι τα μηχανικά μέρη, ήταν μεγαλύτερο σε διαστάσεις, με ισχυρότερο δίχρονο 50άρη κινητήρα κατά 0,5 ίππο, κιβώτιο ταχυτήτων δύο σχέσεων, που το βοηθούσε στις ανηφόρες και στη μεταφορά φορτίων.
Για περισσότερη ευκολία διέθετε δείκτη βενζίνης, αυτόματο τσοκ και λαμπάκι για την έλλειψη λαδιού καύσης. Ζύγιζε 51kg και κόστιζε 89.800 γιεν.
Η πιο μοντέρνα έκδοση. Το Yamaha Pasetta του 1981
Το προ-τελευταίο κεφάλαιο της οικογένειας των Passol–Passola ήταν το Pasetta που ήρθε το 1981 και στόχευε σε ένα πιο νεανικό κοινό. Το Yamaha Pasetta (SB50E) ακολουθούσε τα βήματα της οικογένειας και χρησιμοποιούσε ανάρτηση πίσω με κεντρικά τοποθετημένο μονό αμορτισέρ. Επίσης είχε καλύτερο κράτημα και πρακτικές λειτουργίες όπως το σύστημα εκκίνησης “1-2 Start” που βοηθούσε στην εκκίνηση (βλ. Μίζα) και ένδειξη φθοράς των τακακιών των φρένων. Κόστιζε 92.000 γιεν.
Η τελευταία έκδοση του σκούτερ ήταν το Passol II που εμφανίστηκε τον Οκτώβριο του 1982, αλλά πλέον είχε ξεπεραστεί – ειδικά στο κομμάτι των επιδόσεων – ακόμα κι από τα σκούτερ της Yamaha. Τα μοντέρνας σχεδίασης και τεχνολογίας σκούτερ έκαναν στην άκρη τον παππού, τον γενάρχη, αφού ανήκε πλέον στα βιβλία ιστορίας. Το μέλλον ήταν δικό τους.
Το όνομα Passol εμφανίστηκε ακόμα μια φορά, το 2002, όταν η Yamaha παρουσίασε ένα ηλεκτρικό σκούτερ που έμοιαζε αρκετά στο ορίτζιναλ Passol του 1977, αλλά αποσύρθηκε μερικά χρόνια μετά λόγω μικρών πωλήσεων.
Εύκολο, εύκολο κι εύκολο. Τρία χαρακτηριστικά του Passola
Βέβαια η Honda ισχυρίζεται πως τα πράγματα έγιναν αλλιώς όσον αφορά στη μεγάλη στροφή του κόσμου προς τα εύκολα δίτροχα. Η Honda λανσάρισε το 1976 το μοντέλο Road Pal και θεωρεί ότι με αυτό έδωσε έμπνευση και ώθηση σε μια νέα μόδα “οικογενειακών δίτροχων”.
Το Honda Road Pal ήταν εύκολο στη χρήση με χαρακτηριστική επικλινή μονή ραχοκοκκαλιά-σωλήνα που ένωνε τον λαιμό του πιρουνιού με το οπίσθιο τμήμα του σκούτερ σε στιλ ποδήλατο, 14ιντσους τροχούς, μαρσπιέ, καλάθι μπροστά.
Πολύ σύντομα το εκκεντρικής εμφάνισης μοτοποδήλατο που είχε σαν σκοπό να βάλει τις νέο κοινό και συγκεκριμένα γυναίκες πάνω σε δυο τροχούς, έγινε γνωστό με το υποκοριστικό “Ρα-τα-τά” ή μάλλον στα ιαπωνικά “Λα-τα-τα” αφού οι Ιάπωνες δεν μπορούν να προφέρουν το “ρο”.
Ακόμα πιο λεπτοκαμωμένο και περίεργης εμφάνισης ήταν το Honda Road Pal του 1976
Αν το Road Pal θεωρείται από τη Honda ο προπομπός των εύκολων δίτροχων, τότε το Yamaha Passol είναι σίγουρα ο πατέρας των μοντέρνων σκούτερ. Το Passol έσπασε τα ταμεία λόγω της χαμηλής τιμής του, της εξαιρετικής ευκολίας χρήσης απευθυνόμενο σε νέους πελάτες (το 70% του κοινού του), με τις κοπέλες να καρπώνονται πάνω από το 60% των πωλήσεων.
Μετά από την επιτυχία του Passol κυρίως, αλλά και του Road Pal η ζήτηση των μοτοσυκλετών αυξήθηκε έντονα τα επόμενα χρόνια, τις αρχές της δεκαετίας του ’80. Το Passol δεν έγινε μόνο εμπορική επιτυχία, με ετήσιες πωλήσεις άνω των 300.000 μονάδων, αλλά εκπαίδευσε κι ένα καινούργιο κοινό, δημιούργησε μια νέα αγορά αρχαρίων αναβατών στους δυο τροχούς και τράβηξε και τους άλλους Ιάπωνες κατασκευαστές να κινηθούν προς αυτή την κατεύθυνση.
Ηλεκτρικό scooter της Yamaha της δεκαετίας του 2000 με το όνομα Passol
Χωρίς το Passol η έκρηξη των πωλήσεων οικογενειακών δίκυκλων και σκούτερ στην Ιαπωνία του ’80 δεν θα είχε συμβεί ποτέ. Και αν αυτό δεν συνέβαινε στην Ιαπωνία, δεν θα συνέβαινε ποτέ και στον υπόλοιπο κόσμο. Γιατί οι μεγάλες πωλήσεις ήταν που έκαναν τους Γιαπωνέζους αρχικά και τους Ευρωπαίους αργότερα (που μέχρι τότε είχαν κυρίως να επιδείξουν τη λατρεμένη μεν, αρχαιοπρεπή δε, κλασική μεταλλική Vespa) να λανσάρουν νέα μοντέλα και να φέρουν ραγδαίες εξελίξεις στο χώρο των σκούτερ.
(Y.Γ. το Yamaha Passol θεωρείται από την “Ιαπωνική Ένωση Μηχανολόγων-Μηχανικών Αυτοκινητοβιομηχανίας” – Society of Automotive Engineers of Japan – ένα από τα 240 επιτεύγματα της τεχνολογίας στην ιστορία της ιαπωνικής αυτοκινητοβιομηχανίας- μοτοβιομηχανίας)
