Τι είναι η Διάμετρος… και τι είναι το ζουμί της
Κάποτε ο κόσμος δεν ασχολούνταν με ρόδες, τροχούς και διαμέτρους… Κάποτε, πριν από καμιά 30αριά χρόνια, υπήρχαν μόνο τα σκούτερ. Για την Ελλάδα μάλιστα δεν υπήρχαν ούτε καν σκούτερ… υπήρχαν “οι Βέσπες”. Δεν υπήρχαν κατηγορίες, δεν υπήρχαν διαφοροποιήσεις, ούτε μεγάλη ποικιλία μοντέλων. Από τότε μέχρι σήμερα έχει τρέξει πολύ νερό στο αυλάκι και η διάμετρος των τροχών των σκούτερ έχει αναχθεί σε μέγα θέμα.
Στην Ελλάδα του παρελθόντος ότι έμοιαζε ή θύμιζε σκούτερ, ήταν “Βέσπα”. Με το πέρασμα του χρόνου οι Βέσπες έγιναν Βεσπάκια. “Έχω ένα Βεσπάκι Γιαμάχα” έλεγαν ή “Ένα Βεσπάκι Χόντα”.
Για να αλλάξει αυτή η κατάσταση με τα “Βεσπάκια”, έπρεπε να τελειώσει η δεκαετία του ’90, να εμφανιστούν πολλά νέας γενιάς (διαφορετικής αρχιτεκτονικής από τη Vespa) μοντέλα διαφορετικών χρωμάτων, σχημάτων και κατασκευαστών, για να βαφτιστούν “Σκουτεράκια”.
Σιγά-σιγά η επιτυχία των σκούτερ ανά τον κόσμο και η εξέλιξή τους έφεραν την εξειδίκευση, τα σκούτερ μεγάλωσαν την οικογένειά τους από τα μέσα του ’90 και στα τέλη της ίδιας δεκαετίας ήρθαν και τα mega scooter, τα maxi scooter ή Grand Turismo (GT).
Ο κόσμος έδειχνε να ενδιαφέρεται κι έτσι οι εταιρίες άρχισαν να παράγουν διαρκώς νέα μοντέλα. Από ένα σημείο κι έπειτα η πολυφωνία έφερε υποχρεωτικά και τις διαφορετικές κατηγορίες. “Βεσπάκια” λοιπόν ή “Σκουτεράκια” μήπως; Όπως κι αν ονομάζονταν ένας νέος θαυμαστός δίτροχος κόσμος είχε μόλις δημιουργηθεί.
Τα scooter μπορούν να χωριστούν σε κατηγορίες αναλόγως :
- Ύφους (εμφάνιση-σχεδίαση: σπορ, κλασικά, ρετρό, χρηστικά πόλης, τουρισμού)
- Μεγέθους και το βάρους (Μικρά, Μεσαία, Μεγάλα)
- Χρήσης (Πόλης, Πόλης-τουρισμού, Για μικτή χρήση/allround, Ειδικής κατηγορίας, π.χ. Τρίτροχα, ηλεκτρικά, υβριδικά)
- Κυβισμού (Μικρά: 50, 100-125, Μεσαία: 150-200, 250-300, Μεγάλα: 400-500, 500+)
- Τιμής (μέχρι 1000 ευρώ, 1000- 2000 ευρώ, 2000-3000 ευρώ, κ.λπ.)
- Μεγέθους τροχών (Μικροί τροχοί 10-12, Μεσαίοι τροχοί 13-14, Μεγάλοι τροχοί 15-16 ιντσών)
Παίρνουμε την τελευταία κατηγορία και την αναλύουμε.
ΜΕΓΕΘΟΣ ΤΡΟΧΩΝ
- ΜΙΚΡΗ ΔΙΑΜΕΤΡΟΣ: 10 – 12 ίντσες
- ΜΕΣΗ ΔΙΑΜΕΤΡΟΣ: 13 – 14 ίντσες
- ΜΕΓΑΛΗ ΔΙΑΜΕΤΡΟΣ: 15 – 16 ίντσες
Μικροί τροχοί= γρήγορες αντιδράσεις, ευκολία μέσα στην πόλη
Οι μικροί τροχοί έχουν “γρήγορη” συμπεριφορά, αλλάζουν πορεία ταχύτατα στο γύρισμα του τιμονιού, δεν χάνουν καθόλου χρόνο, το τιμόνι είναι ελαφρύ και οι αντιδράσεις τους “ακαριαίες”, όπως συνηθίζεται λέγεται… μεταφορικά βεβαίως.
Παράλληλα όμως έχουν πιο νευρικές αντιδράσεις και θεωρητικά δεν εμπνέουν ιδιαίτερη εμπιστοσύνη στις οριακές καταστάσεις και τις υψηλότερες ταχύτητες.
Αυτό σημαίνει ότι σε πολύ δυνατό φρενάρισμα, σε δρόμο που δεν “κρατάει” – έχει δηλαδή μειωμένη πρόσφυση η άσφαλτος – ή σε μεγάλες κλίσεις σε στροφή, αντιδρούν το ίδιο γρήγορα (αρνητικό) αιφνιδιάζοντας τον αναβάτη.
Η προειδοποίηση που δίνουν στον αναβάτη πριν χάσουν την πρόσφυσή τους είναι μικρή και γενικά αν αλλάξουν τη γραμμή τους δύσκολα επανέρχονται στην επιθυμητή πορεία. Υψηλές ταχύτητες και μικροί τροχοί γενικά δεν συμβαδίζουν, αντίθετα με χαμηλές ταχύτητες όπου τα πράγματα είναι σαφώς καλύτερα.
Από την άλλη οι μικροί τροχοί, μειώνουν το ύψος σέλας, άρα ένα σκούτερ με 10άρηδες ή 12άρηδες τροχούς θα φιλοξενήσει πιο άνετα τα χαμηλότερα και μέσα αναστήματα. Τα πόδια θα πατούν πιο εύκολα στο έδαφος, άρα αυτά τα σκούτερ θα προσφέρουν μεγαλύτερη αίσθηση ασφάλειας και ευκολότερο έλεγχο από τον χρήστη.
Σε γενικές γραμμές μικροί τροχοί σημαίνουν μικρότερο συνολικό μέγεθος του σκούτερ και χαμηλότερο βάρος. Δεν νοείται σκούτερ με 10άρηδες ή 12άρηδες τροχούς που να είναι ψηλό, βαρύ, μακρύ και ογκώδες.
Συνήθως, όταν η διάμετρος του πίσω τροχού είναι μικρή μπορεί να αυξηθεί ο αποθηκευτικός χώρος κάτω από τη σέλα.
Οι επιταχύνσεις, λόγω της μικρής διαμέτρου του πίσω τροχού είναι καλές, αν και λόγω της “ταχύτερης” οδικής συμπεριφοράς τους, τα σκούτερ με μικρούς τροχούς δεν χρησιμοποιούν ισχυρούς κινητήρες. Αυτό σημαίνει ότι δεν χρειάζονται απαραίτητα την συνδρομή της υψηλής τεχνολογίας, δηλαδή υδρόψυξη, άγριους χρονισμούς εκκεντροφόρων, μεγάλα σώματα ψεκασμού κ.λπ.
Οι κινητήρες τους λόγω του ότι απενοχοποιούνται στο θέμα των επιδόσεων διαθέτουν απλούς, βασικής τεχνολογίας, κινητήρες που όμως δεν έχουν μεγάλες απαιτήσεις συντήρησης. Άρα κατά κανόνα η συντήρηση των “χαμηλό-ροδων” σκούτερ είναι οικονομικότερη, η πρόσβαση για τον μηχανικό προς τον κινητήρα γίνεται πιο εύκολα – χωρίς να πρέπει να λύσει το μισό σκούτερ για να φτάσει στην κεφαλή και να ρυθμίσει βαλβίδες.
Μην απογοητεύεστε όμως, γιατί γενικά έχουν καλές επιταχύνσεις στα φανάρια – λόγω της μικρής διαμέτρου κυρίως του πίσω τροχού – πηγαίνουν γρήγορα μέχρι τα 70-80 χ.α.ω για να δώσουν μια τελική κοντά στα 100 χ.α.ω, η οποία τελική – ας μη γελιόμαστε – είναι υπέρ-αρκετή για κίνηση μέσα στην πόλη.
Και μη βλέπετε που εμείς στην Ελλάδα θέλουμε τελικές ταχύτητες. Αυτό συμβαίνει επειδή δεν εφαρμόζεται ο νόμος των ορίων ταχύτητας. Στο εξωτερικό έτσι και κινηθείς πάνω από το όριο μέσα στην πόλη, το πιο συνηθισμένο είναι να “μην γλιτώσεις την κλήση”, παρά “να την γλιτώσεις”.
Δεν νοείται να οδηγείς με 70-90 km/h μέσα σε πόλη, κατοικημένη περιοχή (με άσχετους στην πλειοψηφία τους οδηγούς αυτοκινήτων, με σχεδόν μηδενική κυκλοφοριακή παιδεία και ικανότητες, πεζούς, γέρους-παιδιά, ποδηλάτες) λες και σε κυνηγούν κακοποιοί σε αμερικάνικη ταινία δράσης.
Τα σκούτερ με μικρής διαμέτρου τροχούς που όπως είπαμε είναι χαμηλά σε ύψος σέλας και ευέλικτα, έχουν αντιδράσεις που κάνουν την κίνηση μέσα στην μποτιλιαρισμένη πόλη εύκολη υπόθεση, με τα τιμόνια τους να προσφέρουν μεγάλο κόψιμο δεξιά-αριστερά, δηλαδή μικρή ακτίνα στροφής.
Παράλληλα, λόγω των παραπάνω χαρακτηριστικών τους απευθύνονται και σε αρχαρίους αναβάτες που θέλουν κάτι απλό, που δεν τους φοβίζει ο χειρισμός τους για να ξεκινήσουν.
Από την άλλη οι μικροί τροχοί μπορεί να προσφέρουν ταχύτητα αντιδράσεων, εύκολες αλλαγές πορείας και μεγάλο κόψιμο τιμονιού, αλλά “χάνονται”, βυθίζονται οι τροχοί τους ευκολότερα στις λακκούβες των δρόμων και δυσκολεύονται να τις ξεπεράσουν με την άνεση που θα έδινε μια ρόδα μεγαλύτερης διαμέτρου.
Για να καταλάβουμε το θέμα – μέσω ενός υπερβολικού παραδείγματος – φανταστείτε ένα βόλο να πέφτει μέσα σε μια λακκούβα και μια μεγάλη ρόδα φορτηγού να κάνει το ίδιο. Ο βόλος χάνεται και η ρόδα του φορτηγού απλώς “χασμουριέται”.
Οι μεσαίας διαμέτρου τροχοί δίνουν και ταχύτητα στις αντιδράσεις και σταθερότητα
Οι 13άρηδες και 14άρηδες τροχοί αποτελούν τον συμβιβασμό μεταξύ σταθερότητας και ταχύτητας αντιδράσεων. Επίσης δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι όσο μεγαλώνει ο πίσω τροχός, τόσο μειώνεται ο αποθηκευτικός χώρος κάτω από τη σέλα. Ταυτόχρονα, όσο μεγαλώνει ο μπροστινός τροχός μειώνεται η ακτίνα στροφής του (μεγαλύτερος κύκλος στροφής).
Για να αντιληφθείτε εύκολα τη διαφορά θυμηθείτε τις κλασικές Βέσπες, με τους 10άρηδες (κάποτε είχαν 8 ιντσών!) τροχούς. Λόγω του ότι η μπροστινή ανάρτηση ήταν μονόμπρατση και ο τροχός 10άρης, οι Βέσπες μπορούσαν να στρίψουν σχεδόν κάθετα το τιμόνι τους, στρίβοντας γύρω από τον εαυτό τους, σαν να πρόκειται για ποδήλατο.
Τώρα φανταστείτε ο τροχός να μεγάλωνε να έφτανε π.χ. στις 21 ίντσες… Το κόψιμο του τιμονιού θα ήταν περιορισμένο και η ακτίνα στροφής μεγάλη και ήταν το “σκούτερ-νταλίκα” και όχι το σκούτερ “κυνηγάω την ουρά μου”.
Οι μεσαίας διαμέτρου τροχοί λειτουργούν σαν γέφυρα μεταξύ μικρών και μεγάλων τροχών, αφού διατηρούν ικανοποιητικούς αποθηκευτικούς χώρους και το ύψος σέλας σε λογικά επίπεδα.
Προσπαθώντας να κρατήσουν τη σέλα σε όσο το δυνατόν μικρότερη απόσταση από το έδαφος – και συγχρόνως για να μην κατεβεί το δάπεδο/μαρσπιέ πολύ χαμηλά – οι σχεδιαστές των εταιριών υποχρεώνονται να σηκώσουν το δάπεδο, για να μην “βρίσκει” ακόμα και στο μικρότερο πεζοδρόμιο, με αποτέλεσμα να υποχρεώνουν τα γόνατα του αναβάτη να κάνουν πιο κλειστές γωνίες, γεγονός που μειώνει την άνεση του αναβάτη.
Την καλύτερη οδική συμπεριφορά προσφέρουν οι τροχοί μεγάλης διαμέτρου, 15-16 ιντσών
Oι μεγάλοι τροχοί συμβάλουν στη δημιουργία ενός σκούτερ που συμπεριφέρεται σχεδόν “όπως μια μοτοσυκλέτα”. Γιατί όμως χρησιμοποιούμε αυτόν τον χαρακτηρισμό; Τα κλασικά σκούτερ λόγω των βασικών χαρακτηριστικών τους δεν μπορούν να συμπεριφερθούν όπως οι μοτοσυκλέτες, για την ακρίβεια δεν μπορούν να φτάσουν στο επίπεδο κρατήματος, φρεναρίσματος, σταθερότητας και συνολικής οδικής συμπεριφοράς των μοτοσυκλετών.
Ένας από τους περιοριστικούς παράγοντες είναι και η διάμετρος των τροχών. Τα σκούτερ που διαθέτουν ζάντες 15 και 16 ιντσών δεν φτάνουν το επίπεδο των μοτοσυκλετών, αλλά τουλάχιστον το πλησιάζουν. Ένας μεγάλος τροχός εκτός των άλλων, λόγω της αδράνειας του, σταθεροποιεί με την φυγόκεντρο τον εαυτό του πρώτα και μετά το σύνολο το οποίο κυλάει πάνω σε αυτόν.
Η σταθερότητα των σκούτερ με 15άρηδες, 16άρηδες τροχούς είναι μεγαλύτερη των υπολοίπων κατηγοριών, με τις αντιδράσεις τους να είναι πιο αργές σε όλες τις περιπτώσεις.
Στις ευθείες δεν εμφανίζουν νευρικότητα (αρκεί βέβαια να μην συνοδεύεται με προβληματικά υπόλοιπα τεχνικά χαρακτηριστικά, όπως μικρό μεταξόνιο, μικρή γωνία κάστερ, λάθος κατανομή βάρους, κ.λπ.), στις στροφές εμπνέουν εμπιστοσύνη, όπως επίσης και στο φρενάρισμα, αλλά και τις περιπτώσεις απώλειας της πρόσφυσης του ελαστικού.
Ένας μεγάλος τροχός προειδοποιεί τον αναβάτη, όταν πλησιάζει τα όριά του και έτσι του δίνει τη δυνατότητα να διορθώσει την κατάσταση, σε περίπτωση που χάσει την πρόσφυση, την πορεία του, κ.λπ.
Στα σκούτερ με μεγάλους τροχούς το δάπεδο συνήθως δεν είναι ιδιαίτερα μεγάλο (για να πάρουμε μιαν ιδέα, τις περισσότερες φορές χωράει οριακά ένα παπούτσι Νο 46) κι αυτό γιατί λόγω του μεγάλου μπροστινού τροχού, το κάτω μέρος του δαπέδου πρέπει να περιορίσει το μήκος του.
Επίσης όταν το σκούτερ με τους τροχούς των 16 ιντσών διαθέτει ισχυρό κινητήρα, συνήθως ανάμεσα στα πόδια του αναβάτη υπάρχει νεύρο-τούνελ, μέσα από το οποίο περνούν οι ραχοκοκαλιές του σωληνωτού πλαισίου. Αυτή η διάταξη είναι απαραίτητη για να ενισχυθεί η “γέφυρα” μεταξύ μπροστινού και οπίσθιου τμήματος του σκούτερ.
Ανάμεσα στις δυο ραχοκοκαλιές μπαίνει μάλιστα το ρεζερβουάρ που έτσι τοποθετείται χαμηλότερα, με αυτή τη λύση αλλάζει η κατανομή βάρους, φορτίζεται περισσότερο ο μπροστινός τροχός και έτσι βελτιώνεται το κράτημα και η συνολική οδική συμπεριφορά του σκούτερ.
ΣΚΟΥΤΕΡ ΜΕ ΜΙΚΡΟΥΣ ΤΡΟΧΟΥΣ (Από 10, μέχρι 12 ίντσες)
Θετικά
- Περιορισμένο βάρος
- Μικρότερο μέγεθος και βάρος
- Μεγαλύτεροι αποθηκευτικοί χώροι κάτω από τη σέλα
- Ευκολότερα για χρήση από αρχαρίους, χαμηλότερα αναστήματα και κοπέλες λόγω χαμηλού ύψους σέλας
- Χαμηλό κέντρο βάρους
- Λόγω του ότι είναι γενικά απλές κατασκευές έχουν μειωμένο κόστος συντήρησης
- Χαμηλότερες τιμές απόκτησης (εντάξει, όχι πάντα)
- Κινούνται με ευκολία στους επιτόπιους ελιγμούς – μεγάλο κόψιμο τιμονιού, άρα και ευελιξία ανάμεσα στα αυτοκίνητα, οι βασιλείς του μποτιλιαρίσματος, “γελούν στα μούτρα” της κυκλοφοριακής συμφόρησης
- Καλές εκκινήσεις στα φανάρια
- Χωρούν παντού και παρκάρουν εύκολα, γιατί συνήθως έχουν μικρές διαστάσεις
Αρνητικά
- Ταχύτερες αντιδράσεις, άρα χρειάζονται λίγη παραπάνω προσοχή στην οδήγηση
- Νευρικότητα: όχι ιδιαίτερα σταθερά στις υψηλότερες ταχύτητες (80+) χωρίς αυτό να ισχύει για όλα τα μοντέλα με τροχούς 10-12”
- Μικρή προστασία από αέρα/βροχή, λόγω μικρών διαστάσεων ποδιάς
- Δυσφορούν (σε σύγκριση με τους μεγαλύτερους τροχούς) στη μεταφορά δεύτερου ατόμου
- Μικρότερης διαμέτρου δίσκοι, άρα πιο μέτριο φρενάρισμα (τομέας στον οποίο χρειάζονται προσοχή από πλευράς αναβάτη)
- Θέλουν προσοχή στο ανέβασμα στα πεζοδρόμια
- Δεν τα καταφέρνουν ιδιαίτερα καλά στις ανωμαλίες, κακοτεχνίες των δρόμων
ΣΚΟΥΤΕΡ ΜΕ ΜΕΣΑΙΟΥΣ ΤΡΟΧΟΥΣ (Από 13, μέχρι 14 ίντσες)
Θετικά
- Αποτελούν συμβιβασμό μεταξύ ευελιξίας και σταθερότητας
- Περνούν ευκολότερα-καλύτερα πάνω από τις λακκούβες
- Διαθέτουν γρήγορα, ακριβέστερα τιμόνια, χωρίς να είναι ιδιαίτερα βαριά
- Σταθερότερα στις υψηλές ταχύτητες (από τους μικρότερους τροχούς)
- Τα καταφέρνουν αρκετά καλά στα μποτιλιαρίσματα (όχι όμως τόσο όσο τα 10-12 ιντσών)
- Μέσες διαστάσεις, μέσα βάρη, μέσο ύψος σέλας
Αρνητικά
- Μέσοι αποθηκευτικοί χώροι (ούτε μικροί – ούτε μεγάλοι), εκτός εξαιρέσεων βεβαίως
- Μικρότερου μήκους δάπεδα σε σχέση με την προηγούμενη κατηγορία
ΣΚΟΥΤΕΡ ΜΕ ΜΕΓΑΛΟΥΣ ΤΡΟΧΟΥΣ (Από 15, μέχρι 16 ίντσες)
Θετικά
- Λόγω μεγαλύτερης διαμέτρου, οι πίσω τροχοί παρέχουν καλύτερη διαχείριση ιπποδύναμης, άρα μπορούν να δεχτούν κινητήρες με υψηλότερη απόδοση
- Ευστάθεια, κράτημα και συνολική οδική συμπεριφορά
- Φιλοξενούν καλύτερα συνεπιβάτη
- Καλή συμπεριφορά στις λακκούβες
- Καλύτερο φρενάρισμα, πιο αποτελεσματικά, ισχυρότερα φρένα σε σχέση με τους μικρότερους τροχούς
Αρνητικά
- Βαρύτερο τιμόνι και μικρότερο κόψιμό του, άρα τα καταφέρνουν λιγότερο καλά στο μποτιλιάρισμα
- Αυξάνεται το ύψος σέλας
- Μειωμένος χώρος κάτω από τη σέλα -κάτι που κάνει σχεδόν απαραίτητη την ύπαρξη μπαγκαζιέρας
- Μεγαλύτερο βάρος
- Συνήθως το δάπεδο δεν είναι επίπεδο και διαθέτει τούνελ, άρα “δυσκολεύεται” λίγο ο αναβάτης για να περάσει το πόδι του από την ποδιά για να καθίσει στη σέλα (υπάρχουν και εξαιρέσεις βέβαια, δηλαδή μοντέλα με επίπεδο δάπεδο)
- Μικρότερου μήκος δάπεδο
